Veel scholen doen best al veel om kinderen met autisme te begeleiden. Toch komen ze ook tot de ontdekking dat hun kennis op dit terrein te kort schiet en schakelen de hulp van specialisten in. Van Franci Reintjes en Janique Bouwmans bijvoorbeeld, beiden werkzaam als ambulant begeleider bij het Kennisteam autisme, een onderdeel van de dienst Advies & begeleiding van Onderwijsgroep Buitengewoon in Venlo.
Ook met jarenlange ervaring in het begeleiden van kinderen met een vorm van autisme staan Franci Reintjes en Janique Bouwmans soms nog versteld van de details waarop leerling met autisme kunnen vastlopen.
Janique noemt een voorbeeld: „Ik werd ingeschakeld door twee docenten met een duobaan. Ze hadden een leerling met autisme die bij een van hen doorgaans goed zijn best deed en bij de ander meestal geen steek uitvoerde. We hebben toen met een videoregistratie vergeleken waar het verschil in kon zitten. Wat bleek? De ene docent tikte altijd bij de jongen op tafel als teken dat hij met een opdracht kon beginnen en de andere juf deed dat niet. Zó’n klein detail! Heel begrijpelijk dat dit je kan ontgaan als je niet bent gespecialiseerd in autisme.”
Janique en ook haar collega Franci kunnen met gemak nog tig voorbeelden opnoemen van wederzijds onbegrip tussen leerkrachten en leerlingen met een vorm van autisme.
Franci: „Over het algemeen zijn leraren in het basisonderwijs meer dan docenten in het voortgezet onderwijs bereid om kinderen met autisme te begeleiden. Die positieve grondhouding is te verklaren doordat zij de hele dag met die kinderen werken, terwijl een docent in het voortgezet onderwijs zijn leerlingen hooguit een paar uur per week meemaakt. In praktijk lopen leerkrachten op basisscholen dikwijls tegen de grenzen van hun kennis of mogelijkheden aan. Sinds de invoering van het passend onderwijs hebben de meesten van hen meerdere kinderen in de klas die extra begeleiding nodig hebben. En de andere kinderen hebben natuurlijk ook aandacht nodig.”
„Daar komt bij”, vult Janique aan, „dat een korte cursus over autisme een mooie basis vormt maar vaak niet genoeg is. Het begeleiden van mensen met autisme is gespecialiseerd werk, dat extra moeilijk is doordat geen twee kinderen met een vorm van autisme hetzelfde zijn. Het begeleiden van hen is maatwerk. Een ogenschijnlijk onbeduidend detail kan een wereld van verschil maken.”
„Klopt”, beaamt Franci, „daarom steken wij veel tijd in het observeren van leerling en leerkracht. Daarnaast is een gesprek met de met leerling heel belangrijk. Dáár vind je de meeste antwoorden die je zoekt.”
Niet alleen leerkrachten en docenten, maar ook ouders en verenigingen kunnen aankloppen bij het Kennisteam autisme voor gespecialiseerd advies en begeleiding. Het team vormt een laagdrempelige vraagbaak en maakt onderwijzers, opvoeders en begeleiders wegwijs in de mogelijkheden van begeleiding en in de wirwar van instanties waar ze mee te maken kunnen krijgen.
Franci: „Mensen met een beperking uit het autismespectrum hebben op alle levensgebieden in meer of mindere mate blijvende begeleiding nodig. Dus niet alleen op school of later op hun werk, maar ook op het gebied van algemene dagelijkse vaardigheden, sociale contacten, financiën en wonen. Daar is veel geduld voor nodig; niet voor niets zijn veel ouders van kinderen met autisme op een gegeven moment doodmoe en hebben ze het gevoel dat ze zeuren als ze voor de zoveelste keer moeten uitleggen dat hun kind ‘anders’ is.”
Ook kinderen met een vorm van autisme zijn vaak moe, zegt Janique. „Ze kunnen van alles, maar het is altijd de vraag of ze het ook doen. Als daar geen controle op zit, poetst dat kind bijvoorbeeld ’s morgens de tanden niet. Wat mensen in het onderwijs vaak vergeten is dat een kind met autisme er voor zijn gevoel al een hele dag op heeft zitten als het op school aankomt. En dan zegt de leerkracht vrolijk: ‘Zo, we gaan beginnen!’ Dan denkt het kind: pfff…..”